21.Aralık.2013’te Milliyet’te yayınlanan yazımdan…
Meksika Devlet Başkanı Enrique Pena Nieto, geçtiğimiz hafta beraberindeki delegasyonla resmi bir ziyaret için Türkiye’ye geldi. İki ülke arasındaki ilişkileri geliştirmek için düzenlenen ziyaret, bir Meksikalı liderin ilk Türkiye gezisi olması bakımından önemliydi. Meksika Dışişleri Bakanı Yardımcısı Carlos de Icaza ile iki ülke arasındaki işbirliğini ve son dönemde Meksika’da gerçekleştirilen reformları konuştuk.
- Ziyaretin ikili ilişkilere nasıl yansımasını bekliyorsunuz?
85 yıldır diplomatik ilişkilerimizin olmasına rağmen, birbirimizi bilmemiz gerektiği kadar tanımıyoruz. Türkiye ve Meksika arasında çok fazla ortak nokta var. Birbirimizi keşfetmemiz gerek. Gelişmekte olan ekonomileriz, yaklaşık aynı büyüklükteyiz. Büyük bir tarihsel ve kültürel geleneğimiz var. Avrupa gibi büyük bir gücün eşiğinde yer alıyorsunuz. Bizim de ABD’yle sınırımız var. Kendi bölgelerimizde etkimiz var. Bu ortaklıklarımıza rağmen önemli bir ticari ilişkimiz yok. Meksika ile ABD arasında her gün bir milyar dolar değerinde ticaret gerçekleşiyor. Bu size ihracat merkezli ekonomimize dair bir fikir verebilir. Türkiye’yle yapmaya çalıştığımız birbirimizi tamamlayacağımız noktaları bulmak. Çünkü sizin bölgenizle bizim olduğundan daha güçlü bağlarınız var, aynı şey bizim açımızdan Latin Amerika için geçerli. Bu yüzden devlet başkanımızın gezisi ki bir Meksika devlet başkanının gerçekleştirdiği ilk gezi, iki ülkenin işbirliği için yeni bir yol yaratmak için gerçekleşti.
- Bunun gerçekleşmesi için atılan adımlar nedir?
Öncelikli olarak aylardır Türkiyeli meslektaşlarımızla iyi bir diyalog gerçekleştirdik. İki ülke arasında 12 anlaşma imzaladık. Şimdi siyasi olarak iyi kurgulanmış bir iletişimimiz olacak. Stratejik işbirliğimiz, dışişleri bakanlarının başkanlık edeceği toplantıların iki yılda bir düzenleneceği iki uluslu bir komisyon olacak. Çok yakında serbest ticaret müzakerelerine başlayacağız. Böylelikle birkaç yıl içinde ticaretimizi üç, dört, beş katına çıkarabiliriz. Yarışacak, birbirine yardım edecek sektörlerimiz var. Çifte vergilendirmenin önüne geçecek bir anlaşma da imzaladık. Yatırımların karşılıklı korunacağı bir sistem olacak. Vizeleri de kolaylaştıracağız. Meksika’dan vize almanın zor olduğunu uzun zamandır duyuyoruz. Bundan sonra internetten çok kolay bir şekilde yapılacak. Türkiye’de herhangi bir yerden elçiliğin internet sitesine girerek vizeye başvurabileceksiniz ve çok kısa sürede gerçek zamanda yanıt alacaksınız. İki ülke arasındaki bağlantıyı kolaylaştıracağız. İki ülke arasındaki turizmi geliştireceğiz. Meksika’ya uçuşların olması için THY ile görüşüyoruz. Organize suça karşı da beraber savaşacağız. Bu başlangıç noktası olacak. Siyasi irade beraber bir şeyler yapmanın ihtimaller denizini oluşturdu. Şimdi iş insanlarının beraber çalışması gerek.
- Bize iki ülkenin de dahil olduğu MIKTA hakkında bilgi verir misiniz?
MIKTA’da beş ülke var. G20’ye mensuplar, yaklaşık aynı büyüklüğe sahipler. Farklı coğrafyalarda olsak da önemli olan kamu politikaları konusunda aynı görüşteler. Büyümekte olan ekonomileriz, bu yüzden aramızdaki ilişkileri güçlendirmeliyiz. Bu aslında gayriresmi bir grup. İnsanlık adına uluslar arası alanda beraber nasıl hareket edebileceğimizin yollarını arıyoruz. Hepimiz işleyen demokrasileriz ve aynı değerlere sahibiz. Birlikte çalışabileceğimiz farklı senaryolar üzerinde uğraşıyoruz.
- İki ülkenin hangi sektörleri arasında ticaret yapma olanakları var?
Çok fazla sektör var. İki ülke de önemli araba ihracatçısı, birbirimizi tamamlayabiliriz. Ancak daha önemlisi Türkiye’nin Afrika, Orta Asya ve Avrupa ülkeleriyle daha çok tecrübesi var. Bizim de Kuzey Amerika’nın bir parçası olarak ABD ile tecrübemiz var. Dünyada başka hiçbir ülkenin ABD’ye ihracat konusunda daha çok tecrübesi yoktur. Birbirimizden çok şey öğrenebiliriz.
- NSA’nın Meksikalı liderleri izlediğinin ortaya çıkması üzerine iki ülke arasındaki ilişkiler ne durumda?
Meksika ve ABD dünyanın en dinamik ve karmaşık ilişkilerine sahip ülkelerinden. Örnek vermek gerekirse iki ülkenin sınırlarını her gün bir milyon kişi yasal olarak geçiyor. İki ülke arasındaki barışçıl sınır, dünya üzerindeki en önemli geçiştir. Her gün iki ülke arasında yüz binlerce araç geçiş yapıyor. İki ülke arasında ortalama 800 uçuş var. Bu yüzden iki ülke arasında işleyen çok iyi bir ilişki var. Sorduğunuz konu hakkında bir araştırma talep ettik. Bu soruşturmanın sonuçlarını almayı umut ediyoruz. Önemli olan iyi bir ortak olmamız. Çok iyi iletişim kanallarımız ve önemli bir ulaşım ağımız var.
- Eleştirilere rağmen Meksika Kongresi’nden geçen enerji reformunun ülkeye ne getirmesini bekliyorsunuz?
Bu çok büyük bir reform. Kıyaslamaları sevmem ama bazen kaçınılmaz oluyor. Dünyada bu kadar kısa sürede bu kadar çok yapısal reform yapan başka bir G20 ülkesi yok. Bunlar hükümetin beş ekseninin ayakları: Daha barışçıl, kapsayıcı, daha iyi eğitime sahip, bolluk içinde bir ülke istiyoruz. Bütün bu eğitim, mikrokredi, iş gücü, siyasi reformlar ülkedeki rekabetin artmasını ve ekonominin ilerlemesini isteyen genel bir planın parçası. Meksika yüz yıldan fazladır farklı enerji türleriyle ilgilenen, petrol üretimi ve madencilik yapan bir ülke. Ancak bugün ekonomiyi kalkındırmamız için ihtiyacımız olan şey kaya gazı üretimini de yapmamızı sağlayacak yeni teknolojiler. Meksika’da petrol devlete ait, petrolün işletilmesi de devlete ait ve bu değişmeyecek. Ancak bu reformla özel sektörden başka ortaklarla devletin denetimi altında yeni teknolojilere ve kaynaklara sahip olacağız. ABD’yle aynı zemine sahip olduğumuz için deniz altında ve kuzeyde kaya gazı ve kaya petrolü olduğunu biliyoruz. Bu yüzden bu reform daha fazla yatırım ve büyüme için fırsat yaratacak.
- Meksika Kongresi’nin onaylandığı eğitim reformu öğretmenler ve sendikalar tarafından protesto edildi. Sendikalarla iletişim kurdunuz? Bu reform nasıl bir dönüşüm vaat ediyor?
Meksika’da dünyanın her yerindeki demokrasilerde olduğu gibi çok fazla ses var. Meksika açık bir toplum ve federal bir devlet. Kongrede üç ana parti var ve hepsi de kendi fikirlerine sahip. İlginç olan, Türkiye’de ya da dünyanın başka herhangi bir yerinde olduğu gibi farklı sesler ve fikirler olmasına rağmen ülkenin büyük partileri olarak “Pacto por Mexico”yu (Meksika Anlaşması) imzaladık. Siyasi fikrin başka kaynaklarından destek alma kapasitesini oluşturarak eğitim reformuyla ilgili anayasal değişiklik rekor bir zamanda geçti. Bazı öğretmenlerin tabii ki farklı fikirleri vardı. Eğitim reformu, öğrenciler ve okul sistemi için en iyisini, öğretmenlerin değerlendirilmesini amaçlıyor. Meksika’da anayasal bir reform yapabilmeniz için kongrenin 3’te 2’sinin desteğini almanız gerek. Bunu yapabilmenin tek yolu da üç büyük partiden destek almak.